Huế – thành phố cổ kính ẩn mình trong sương sớm được đánh thức bởi những tiếng rao của những gánh hàng rong. Lúc mặt trời ló dạng cũng là lúc những gánh hàng được các o, các dì gánh đi rong ruổi khắp phố phường để kịp phục vụ cho thực khách ăn sáng. Từng gánh hàng nặng trĩu nhấp nhô trên đôi vai gầy tưởng chừng như quen thuộc ấy lại khiến ta xuyến xao đến lạ.
Danh mục nội dung
Đặc trưng ẩm thực hàng rong Huế
Bình minh trên những con đường ở Huế không thức dậy một cách vội vã. Con người và nhịp sống nơi đây êm đềm, trầm mặc theo cách riêng của Huế. Hãy thử đến Huế một lần, đi bộ dọc dòng Hương để tận hưởng sương sớm và sẽ không khó để bắt gặp hình ảnh của những gánh hàng rong đang rảo nhanh bước chân trên khắp các tuyến phố, tiếng bước chân, tiếng trò chuyện rôm rả cả một góc đường. Thi thoảng các o, các dì sẽ dừng lại, đặt cái đòn gánh xuống đất để ngồi nghỉ mệt, tay cầm chiếc nón lá phe phẩy hoặc khơi lại bếp than đỏ lửa để nồi bún, nồi bánh canh luôn nghi ngút khói.
Văn chương nhắc đến vẻ đẹp cổ kính, bí ẩn của các lăng tẩm, cung điện, chùa chiền ở Huế nhưng ít khi nói về hình ảnh bình dị cho các món ẩm thực trên quang gánh. Hình ảnh chiếc quang gánh với bếp than hồng cũng là một đặc thù của thành phố du lịch đầy thơ mộng này. Tất cả hàng xén được gói gém kỹ càng vừa đủ trên đôi quang gánh đơn sơ. Đến đây du khách hãy tạm quên đi những hàng quán sang trọng, bàn ghế tinh tươm để tìm đến các gánh hàng rong để thử cho bằng hết những món ngon vật lạ trên đời mới thỏa được hết cái thú của người đi du lịch.
Ngồi xuống bên gánh hàng rong với những chiếc ghế nhựa mộc mạc, bất giác bạn sẽ thấy ít nhiều tuổi thơ của mình trong đó. Không chủ đích ăn món nào đó đặc biệt, cứ hễ thấy gánh hàng nào đi qua phố bạn có thể vẫy tay và ghé vào một góc đường để thưởng thức món ăn nóng hổi, cay nồng chuẩn vị Huế.
Sáng sớm sẽ rất nhiều hàng gánh của bún bò, cơm bún hến, xôi bắp… thoảng hương thơm đi khắp phố, qua giấc trưa đến bữa xế sẽ những gánh bánh bèo nậm lọc, bánh canh, chè… bán dọc các con đường cho đến xẩm tối. Đặc trưng của gánh hàng rong là thường không có địa điểm bán hàng cụ thể mà sẽ rong ruổi khắp phố phường để tìm kiếm thực khách. Hương vị thời gian đong đầy trong từng món ăn và dẫu qua bao năm tháng món ăn vẫn giữ được vẹn nguyên sự thi vị của một nét đặc trưng ẩm thực Cố đô – Mỹ vị dân gian trên từng quang gánh.
Top các món ngon bên đôi quang gánh xứ Huế
Bún bò Huế
Bún bò gánh với chiếc nồi tròn đặc trưng chính là biểu tượng ẩm thực Huế mà dù có đi khắp 4 phương vẫn khiến những người con Cố đô nhung nhớ mãi không thôi. Một tô bún bò Huế ngon đúng điệu phải trải qua rất nhiều công đoạn để cho ra vị nước lèo nguyên bản, nguyên liệu đủ đầy và các loại gia vị nêm nếm vừa phải. Người xưa nấu bún bò Huế theo công thức “bò teo heo nở”, nghe có chút mâu thuẫn nhưng khi nấu chúng sẽ hòa quyện vào nhau, phần thịt bò teo lại, chìm xuống dưới đáy nồi, còn phần thịt heo khi chín lại nổi trên mặt.
Phải như thế thì nồi bún bò mới đạt chuẩn thơm ngon. Bún bò gánh tuy đơn sơ nhưng mùi thơm nồng từ sả, ớt khiến ai đi lướt ngang qua đều phải thèm thuồng. Các gánh bún bò được bán từ rất sớm và thực khách sẽ dễ dàng bắt gặp các gánh bún trên khắp nẻo đường phố Huế với chiếc nồi nghi ngút khói, thoảng hương thơm phức. Mức giá cho một tô bún bò bình dân chỉ từ 20.000VND đến 50.000VND để no nê và tràn đầy năng lượng cho ngày mới.
Bánh dày
Bánh dày là món ăn dân dã được làm từ gạo nếp giã nhuyễn và tạo hình thành những miếng nhỏ có hình tròn, trắng nõn. Nhân bánh được làm từ đậu xanh và quét thêm một ít dầu hành mỏng. Khi có người hỏi mua các o, các dì sẽ lấy những chiếc bánh dày tròn trắng thêm một ít xôi trắng rồi cuộn lại, thêm ít muối mè rồi bọc trong chiếc lá chuối xanh nõn. Vị mặn mặn, béo bùi rất đưa khiến ta say mê lúc nào không hay.
Một món ăn quá đỗi bình dân, giản dị và ta chỉ có thể tìm thấy được trên những gánh hàng rong hoặc nách bánh dọc vỉa hè. Ai đi xa nhớ Huế, nhớ dư vị của bánh dày trên những mẹt tre bóng màu thời gian sẽ phải quay quắt để trở về. Món ăn bình dị này ngày càng ít người bán nhưng hương vị ấy vẫn khiến biết bao người thèm thuồng khi bất giác nghe tên, chỉ với 10.000VND – 20.000VND là thực khách đã có một bữa ăn sáng ngon lành.
Cơm bún hến
Những đôi quang gánh cơm hến với nồi niêu, chén, tô nặng trĩu của các o, các dì mỗi sớm mai đã không còn xa lạ. Món cơm hến, bún hến gồm rất nhiều phụ liệu tỉ mỉ như rau chuối non, rau môn, rau má thái mỏng, gia vị, hến xào, tóp mỡ… được sắp xếp gọn gàng trên gánh hàng để đi qua khắp các nẻo phố. Thứ gia vị quyết định đến vị ngon của tô cơm hến nằm ở món ruốc sống, mỗi tô cơm hến sẽ được nêm vào một ít ruốc để khơi dậy hương vị đậm đà đúng chất của người Huế.
Một nhúm hến và các gia vị đi kèm khác tổng hòa tạo nên vị ngon tuyệt hảo của món ăn dành cho “nhà nghèo ngày xưa”. Nước luộc hến đùng đục luôn được đun nóng trên bếp lò và dùng gáo sọ dừa để múc. Trong nước hến phảng phất mùi thơm của hến và gừng, chan vào tô ăn rất ngọt. Chút cay xè đầu lưỡi, vị mặn lan tỏa trong miệng sẽ làm bạn nao lòng không nỡ ngừng đũa. Giá cho mỗi tô cơm hến, bún hến sẽ dao động từ 10.000VND đến 15.000VND vô cùng bình dân như cái tên của chính nó.
Bánh ướt cuốn tôm chua
Nghe qua cái tên khá dung dị nhưng ít ai biết món ăn này đã từng hiện diện trên ngự thiện của vua chúa ngày xưa. Thời cuộc thay đổi món ăn này cũng “lưu lạc” và chẳng biết từ khi nào đã trở thành món ăn “cung đình” của vỉa hè Cố Đô. Món ăn được biến tấu từ bánh ướt nguyên thủy kết hợp cùng rau muống và các loại rau xanh khác, phủ trên mặt bánh một lớp tôm chua đẹp mắt. Gắp một cuốn bánh đẹp như “tranh vẽ” ăn cùng với thịt luộc, khoai lang, nem chả… từ tốn thưởng thức hương vị thấm thía của mắm tôm chua cùng bị béo bùi của sợi bún tươi, sốt khoai, giòn sựt của rau muống… bạn sẽ hiểu mỹ vị dân gian là thế nào.
Món ăn “quý tộc” này dần trở nên gần gũi hơn với các thực khách sành ăn. Chính nhờ sự bày trí tinh tế, khéo léo trong món ăn đã góp phần tạo thêm cái duyên của người Huế trong nét ăn uống đời thường. Với mức giá bình dân chỉ từ 20.000VND đến 25.000VND cho một đĩa bánh là đã no nê cho bữa xế chiều. Gánh bánh của mệ bán từ 3h chiều dưới chân cầu Kho Rèn, một gánh hàng đơn sơ bên vệ đường luôn tấp nập người tìm đến để thưởng thức.
Bánh canh Nam Phổ
Bánh canh Nam Phổ là món ăn xế chiều rất đỗi thân thương đặc trưng cho món ăn vỉa hè Huế. Bánh canh Nam Phổ phải được nấu trên bếp củi, than hồng thì mới cho ra đúng hương vị truyền thống. Món ăn tuy dân dã nhưng cách chế biến hoàn toàn thủ công và vô cùng tỉ mỉ.
Sợi bánh sẽ được nấu từ bột gạo và bột lọc theo tỷ lệ 3 gạo – 1 lọc. Điểm đặc biệt là thay vì được nhồi và cắt lát như các loại bánh canh khác thì bột sẽ được chưng cách thủy và ria bằng tay. Công đoạn này đòi hỏi sự khéo léo để bột sệt vừa phải, khi chín sẽ có độ dai nhẹ, thơm ngon. Nhân bánh canh sẽ được chế biến từ thịt ba chỉ và tôm, tất cả được làm sạch, giã nhuyễn, viên nhỏ và nấu thành hỗn hợp sánh.
Tô bánh canh đạt chuẩn sẽ có màu trắng hồng, sệt sệt với phần nhân phủ kín trên bề mặt tô. Ăn cùng với nước mắt cốt và ớt xanh cắt nhỏ để dậy lên hương vị đặc biệt của món ăn. Với mức giá từ 10.000VND – 15.000VND thực khách sẽ có thể thưởng thức được mùi vị thơm ngon, béo ngậy, sền sệt đầy hấp dẫn của món ăn đầy dân dã này và sẽ mãi vấn vương nếu đã từng nếm thử hương vị ấy.
Đậu hũ
Tiếng rao “Ai đậu hũ không?” đã đi vào tâm trí của biết bao thế hệ người Huế. Những quang gánh đậu hũ thơm phức đi khắp hang cùng ngõ hẻm của Huế là hình ảnh quá đỗi quen thuộc mà đâu đó giữa phố thị ồn ào đã khiến nhiều người quên lãng. Đậu hũ là món ăn chơi thơm ngon, đổi vị sau bữa chính hay bữa xế, để lại trong khoang miệng dư vị thơm béo, thanh thao.
Trên đôi vai nặng trĩu ấy là đôi gánh với chiếc tủ gỗ nhỏ cũ sờn ba tầng đơn sơ vừa để chén bát, nước ướp dứa, đường, chanh…. Đằng sau là ghè đậu hũ được làm bằng đất nung để giữ cho đậu hũ luôn nóng hổi. Từng miếng đậu hũ được múc trên chiếc gạt, miếng đậu chuẩn phải có độ mỏng mịn vừa phải, bày ra chén sao cho trông thật thanh tao, bắt mắt.
Chén đậu hũ trắng ngà, loang loáng nước, thêm chút gừng, chanh, đường cát. Khi ăn dùng muỗng khuấy nhẹ cho đường tan ra để các nguyên liệu tổng hòa vào với nhau. Hơi nóng từ gừng tươi, nước ấm sẽ dậy lên hương vị đậu hũ. Chút thanh thoát từ chén đậu hũ bình dị nhưng lại chứa đựng biết bao ân tình của người làm ra món ăn này. Bên cạnh những gánh đậu hũ đi rong khắp phố, du khách có thể ghé chân bên dưới chùa Thiên Mụ để thưởng thức món ăn này, mức giá chỉ từ 7.000VND đến 10.000VND là bạn có thể tận hưởng hương vị mát lành của món ăn chơi đầy thi vị này.
Vốn cực nhọc là thế nhưng gánh nặng mưu sinh vẫn đặt trên đôi vai gầy yếu của các o, các dì. Họ lặng lẽ tiếp nối và gìn giữ hương vị truyền thống trong từng món ăn, tần tảo bên đôi quang gánh đi khắp đường làng góc phố. Để khám phá Huế có lẽ phải mất nhiều thời gian bởi lẽ ở thành phố nhỏ này có những con đường nhỏ rợp bóng cây, những sáng mờ sương, yên ả trong tiếng chim hót, những lăng tẩm đền đài uy nghi nhuốm màu thời gian và đặc biệt là những gánh hàng rong thành phố.
Đồ ăn ở Huế không quá nhiều về lượng nhưng đổi lại được trình bày tỉ mỉ, bắt mắt và tròn đầy về hương vị quả thực như câu nói người Huế ăn “lấy hương lấy hoa”. Nếu một lần đến Huế bạn hãy thử rời xa những hàng quán nổi tiếng, sang trọng, thử hòa mình vào dòng người tấp nập trên đường phố, đi bộ và thưởng thức những món ngon bên đôi quang gánh mà bạn bất giác gặp trên đường. Một chuyến đi ăn bất định, không biết rõ đích đến, món ăn sẽ thưởng thức nhưng hứa hẹn sẽ đem đến cho bạn một trải nghiệm khó diễn tả bằng lời.
